„Taki, to nic nie robi. Wystarczy, że raz w miesiącu pójdzie na sesję i już ma kasę i to, jaką kasę!” – to opinia o radnych sporej części społeczeństwa. Nie dostrzegają oni pracy, obowiązków i odpowiedzialności ciążącej na radnych, ale nie dzieje się to bez powodu. Większość radnych – po objęciu funkcji – sporadycznie zabiera głos i niezwykle rzadko mówią oni o swoich działaniach na rzecz lokalnej społeczności. Taka powściągliwość też nie jest bez powodu, bo i z tą pracą bywa bardzo różnie. A jak jest z tą kasą? Diety radnych, to jedyny pewny element w całej kadencji. Mają one rekompensować spoczywającą na radnym odpowiedzialność. Należy je rozumieć, jako swoisty zwrot kosztów pełnienia funkcji.

Radny ma prawo do diety

Już podczas pierwszej sesji, na jej początku radni składają uroczyste ślubowanie: „Wierny Konstytucji i prawu Rzeczypospolitej Polskiej, ślubuję uroczyście obowiązki radnego sprawować godnie, rzetelnie i uczciwie, mając na względzie dobro mojej gminy i jej mieszkańców.”. Chwilę później radni przystępują do obrad i stanowienia miejscowego prawa. Wśród jednej z pierwszych uchwał jest zazwyczaj ta o wynagrodzeniu burmistrza i dietach dla radnych. Może dla niektórych to nieco dziwnie zabrzmi, ale to radni sami sobie ustalają wysokość diet.

Jak wylicza się dietę?

Ustawodawca nie wskazuje, ile mają wynosić diety, podaje jedynie górną granicę, której radni nie mogą przekroczyć oraz wskazuje, iż wysokość diet ma być zależna od sprawowanej przez radnego funkcji. Podstawą do ustalenia tej maksymalnej wysokości diety jest tak zwana kwota bazowa. Ta od kilku lat się nie zmienia i wynosi 1.789,42 zł. Drugim czynnikiem jest tak zwany mnożnik. Wysokość diet przysługujących radnemu gminy na początku 2021 roku nie mogła przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 1,5-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw.

Oznacza to, że na początku 2021 r. maksymalna wysokość diet przysługujących radnemu gminy w ciągu miesiąca łącznie mogła wynieść 2.684,13 zł, przy czym w zależności od liczby mieszkańców w gminie ustawodawca wskazał także trzy szczeble. 100% maksymalnej wysokości diety mogli otrzymać radni w gminach powyżej 100 tys. mieszkańców. 75% maksymalnej wysokości diety mogli otrzymać radni w gminach od 15 tys. do 100 tys. mieszkańców. A 50% maksymalnej wysokości diety mogli otrzymać radni w gminach poniżej 15 tys. mieszkańców.

Diety radnych w powiecie lwóweckim.

W czterech z pięciu gmin powiatu lwóweckiego wysokość diet radnych wyliczana jest procentowo. W jednej radni już dawno temu przyjęli wartości kwotowe. To niezwykle ważne w świetle zmian, jakie nastąpiły w drugiej połowie bieżącego roku.

Nowelizacja ustawy

W sierpniu 2021 roku Sejm przyjął ustawę o podwyżkach wynagrodzeń dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Zmianie uległ mnożnik kwoty bazowej z 1,5 krotności do 2,4 krotności. To spowodowało, że w gminach, w których diety ustalane były procentowo z automatu wzrosły. Radni nie musieli nic robić, żeby na ich konta z wyrównaniem od sierpnia wpływały większe kwoty.

Diety radnych w gminie Lwówek Śląski

Od 2011 roku w Lwówku Śląskim podstawą ustalenia diety jest kwota stanowiąca 75% maksymalnej diety ustalonej w art. 25 ust. 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Dzięki wyliczeniu procentowemu diety radnych samoczynnie rosną wraz ze wzrostem kwoty bazowej i wzrostem mnożnika.
To jednak miało się zmienić. Na listopadowej sesji, podczas której radni debatowali o podwyżce dla burmistrz Szczęsnej, ta przedstawiła też projekt uchwały o … jak się okazało obniżce diet radnych. Uwagę na to zwrócił przewodniczący rady. Po chwili konsternacji sytuację tłumaczyła skarbnik Julita Marchewka:

– Szanowni państwo, to nie jest wyraz niedocenienia radnych, bo ten projekt przygotowywałam ja i widocznie źle obliczyłam kwotę bazową. – przyznawała pani skarbnik.

Burmistrz Szczęsna po wysłuchaniu informacji o błędzie skarbniczki i sugestiach radnych o tym by wycofała ten projekt i tym samym zamiast obniżania diet przychyliła się do ich wzrostu, po krótkim namyśle skłoniła się do tych sugestii i tym samym lwóweccy radni mogą cieszyć się z podwyżki.

Diety obowiązujące w Radzie Miejskiej Gminy Lwówek Śląski na dzień 01.12.2021 r. przedstawiają się następująco:

Diety radnych w gminie Gryfów Śląski

W gminie Gryfów Śląski radni słysząc o zmianie mnożnika kwoty bazowej nie podjęli żadnych działań. Tym samym ich uposażenie znacząco wzrosło. Jednak podwyżki nie wszystkim się spodobały. Grupa radnych dostrzegła trudną sytuację finansową Gryfowa i złożyła projekt uchwały o obniżce. Ta nie będzie całkowitym powrotem, do stanu sprzed rządowej podwyżki, ale ma znacząco zmniejszyć uposażenie radnych. Dyskusja o tej zmianie odbędzie się już na najbliższej sesji 28 grudnia 2021 roku.

Diety Radnych w Radzie Miejskiej Gminy Gryfów Śląski przedstawiają się następująco:

Diety radnych w gminie Wleń

Jeżeli gryfowscy radni podejmą uchwałę o obniżeniu sobie diet do proponowanych w projekcie uchwały wartości, to w swoistym „powiatowym rankingu” znajdą się najprawdopodobniej za małym Wleniem, gdzie ostatecznie zdecydowana większość radnych była za podwyżkami. Aczkolwiek w międzyczasie sytuacja się zmieniała niczym w kalejdoskopie.

Po ustanowieniu przez rząd podwyżki kwoty bazowej diety radnych miały z automatu wzrosnąć. Z takim stanem rzeczy nie zgodził się wówczas radny Marek Dral, który podczas listopadowej sesji tłumaczył, iż premier nie dał na te podwyżki ani jednej złotówki, więc będą one z budżetu Gminy Wleń, a ten jak ciągle słyszy jest bardzo skromny i ciągle brakuje w nim pieniędzy. Ponadto rząd zwiększając wielkość mnożnika nie nakazał radnym pobierać większych uposażeń, a jedynie dał taką możliwość. W ocenie pana radnego w gminach, które na to stać jak najbardziej radni powinni pobierać większe diety, ale we Wleniu nie ma na to środków.
Żaby poprawić kondycję budżetu radni podnieśli mieszkańcom podatki. Ale z drugiej strony dali sporą podwyżkę burmistrzowi, do 17,5 tysiąca złotych miesięcznie i sami też chcą mieć więcej.

Radny złożył wniosek o przygotowanie uchwały o obniżeniu diet, do kwot, które radni pobierali przed nowelizacją ustawy. Wówczas radni większością głosów poprali wniosek Drala. Po sesji prowadzonej w obecności radcy prawnego okazało się, że wniosek ten i całe głosowanie było ponoć niezgodne z prawem. Pan Dral nie zniechęcił się i sam przygotował projekt uchwały. Ten stanął pod obrady na grudniowej sesji. Wówczas radni już nie chcieli obniżek. Aż 11 radnych głosowało przeciwko projektowi uchwały o obniżeniu diet, troje radnych wstrzymało się od głosu i tylko jeden radny, składający projekt Marek Dral był za nim.

Diety radnych we Wleniu, po podwyżce kształtują się następująco:

więcej o dietach radnych we Wleniu na stronach portalu: http://wleninfo.pl/wstydu-nie-maja/

Diety radnych w gminie Lubomierz

Zupełnie odmienna sytuacja niż we Wleniu miała miejsce w gminie Lubomierz. Tam radnym bardziej niż na własnej kieszeni zależało na dobru gminy. Diety lubomierskich radnych wyliczane są procentowo, a co za tym idzie wraz ze zmianą wysokości mnożnika kwoty bazowej z 1,5 krotności do 2,4 krotności diety radnych Gminy Lubomierz poszły w górę. Jednak radni natychmiast zareagowali na podwyżkę. Nie czekali, jak radni w Gryfowie i nie protestowali jak radni we Wleniu. W głosowaniu nad obniżeniem diet do stanu, jaki obowiązywał przed nowelizacją ustawy, przy dwóch nieobecnościach sprzeciwiła się tylko jedna radna. Pozostali radni byli za obniżkami.

Diety radnych w Lubomierzu, po ich obniżeniu do wartości sprzed nowelizacji ustawy przedstawiają się następująco:

Diety radnych w gminie Mirsk

Nowelizacja nie miała żadnego wpływu na wysokość diet radnych w gminie Mirsk. Ci, jako jedyni w powiecie lwóweckim swoje uposażenia ustalili już dawno temu w formie kwotowej. Diety radnych w Mirsku ustalone są w formie miesięcznego ryczałtu i od 2015 roku nie uległy zmianie. Na dzień dzisiejszy wynoszą:

“Ranking diet radnych”

Jak widać na przykładzie powiatu lwóweckiego zróżnicowanie w wysokości diet, jakie pobierają radni jest bardzo duże. Podobnie duże różnice dostrzec można też w podejściu radnych do patrzenia na własną kieszeń. We Wleniu za powrotem do kwot sprzed nowelizacji ustawy, czyli do diet pobieranych np. w lipcu 2021 r. był tylko jeden radny, natomiast  Lubomierzu tylko jedna radna była przeciwna takiej obniżce. Teraz czas na decyzję w Gryfowie Śląskim, gdzie na dzień dzisiejszy radni mają najwyższe diety w powiecie, jednak jak je obniżą, to “w rankingu” mocno spadną.

Podobnie, jak „ranking diet” wygląda „ranking wynagrodzeń” burmistrzów w powiecie lwóweckim.