Europejskie regulacje narzucają nam do 2025 r. zebranie 77 proc. opakowań po napojach wykonanych z PET, a do 2029 r. już 90 procent.

Politereftalan etylenu (PET)

Politereftalan etylenu (PET) po raz pierwszy wykorzystano w latach 40-tych XX wieku. Nowy materiał szybko zyskiwał popularność i coraz liczniejsze zastosowania. W latach 70- tych ubiegłego wieku rozpoczęto wykorzystywanie PET do produkcji opakowań, przede wszystkim butelek – butelkę PET opatentował w 1973 roku Nathaniel Wyeth. Od tego czasu ten polimer jest głównym tworzywem opakowaniowym stosowanym w przemyśle spożywczym.

PET – zastosowanie

PET znalazł bardzo szerokie zastosowanie. Jest wykorzystywany do produkcji włókien, naczyń, opakowań do żywności, niewielkich kształtek i obudów urządzeń elektronicznych. Dziś można go znaleźć niemal w każdym domu na całym świecie.

Utylizacja plastikowych butelek (PET)

Jednak z czasem ludzkość dostrzegła także związany z PET problem – chodzi o utylizację. Obecnie, produkcja plastikowych opakowań przewyższa możliwości selektywnej zbiórki odpadów, a zalegające na wysypiskach, zużyte butelki PET stanowią problem wszystkich wysoko uprzemysłowionych krajów. Góry śmieci rosną, a czas rozkładu takiej plastikowej butelki wynosi około 500 lat!

Recykling plastikowych butelek

W Polsce od kilkunastu lat prowadzony jest recykling opierający się na segregacji w gospodarstwach domowych. Jednak proces ten nie zadawala swoją efektywnością. Tony tego materiału zalegają przy drogach, w lasach, rzekach, … Według różnych danych w kraju, rzeczywisty poziom recyklingu PET wynosi od 30 do 50 proc. To bardzo mało. Ale wkrótce ma się to zmienić. W 2019 roku została opublikowana tzw. dyrektywa Single-Use Plastics, która wprowadza szereg zakazów i nakazów. Jej celem jest przymuszenie krajów UE do przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Regulacja narzuca do 2025 r. zebranie 77 proc. opakowań po napojach wykonanych z PET, a do 2029 r. poziom ten wzrasta już do 90 procent.

Europejskie normy zmuszają nas do poprawy, jakości recyklingu

Jednak Unia Europejska obwarowała także ponowne wykorzystanie surowców. Ze względu na wymogi sanitarne, w Europie regranulaty nie mogą być wykorzystywane do produkcji opakowań spożywczych. Można z nich jednak wytwarzać opakowania na chemię gospodarczą.

Zmiana w przepisach

Od kilku lat w ministerstwie klimatu trwają prace nad projektem ustawy zmieniającej przepisy ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, która wprowadzi system kaucyjny na wybrane rodzaje opakowań. Resort chce, żeby wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach ponosił za nie odpowiedzialność finansową. Wstępne projekty zakładają, iż przedsiębiorca będzie zobowiązany do ponoszenia dwóch opłat; jednej na rzecz gminy poprzez urząd marszałkowski, która będzie przeznaczana na dofinansowanie selektywnego zbierania odpadów komunalnych (dot. wprowadzających produkty w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych) i drugiej opłaty, która będzie przeznaczona na realizację ustawowych obowiązków, w tym zbieranie, transport i recykling odpadów opakowaniowych, a także finansowanie systemu kaucyjnego (dot. wszystkich wprowadzających produkty w opakowaniach).

Kaucja za butelki i puszki

„Zakłada się wprowadzenie systemu kaucyjnego, który obejmie obszar całego kraju. Przez system kaucyjny należy rozumieć system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach pobierana jest opłata, która jest zwracana w momencie zwrotu opakowań lub odpadów opakowaniowych bez konieczności okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji.” – tłumaczy ministerstwo klimatu

Pierwsze doniesienia mówiły, iż w system kaucyjny mają wejść opakowania jednorazowe i wielokrotnego użytku na napoje, jak: butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów, puszki aluminiowe o pojemności do 1 litra i butelki szklane o pojemności do 1,5 litra. Obecnie coraz głośniej mówi się o tym, iż systemem kaucyjnym objęte będą tylko butelki PET.

System ma być powszechny, jednak na razie nie wiadomo jeszcze gdzie i jak będą odbierane opakowania, czy objęte obowiązkiem będą wszystkie placówki handlowe, czy ustawodawca zawęzi obowiązek odbierania zużytych opakowań do niektórych sklepów, np. poprzez określenie ich minimalnej powierzchni.

Kaucja za plastikowe butelki?

Jeszcze w lipcu 2021 roku resort tłumaczył, iż „planowane jest, że przepisy ustawy ustanawiające system kaucyjny mogłyby wejść w życie np. na początku 2022 roku”, jednak zaraz dodawał, że samo utworzenie systemu kaucyjnego wymaga czasu. „Branża przedsiębiorców, która potencjalnie mogłaby by być objęta systemem kaucyjnym szacuje, że utworzenie takiego systemu wymagać może nawet 24 miesięcy od dnia wejścia w życie przepisów ustawy”. Zatem najprawdopodobniej będzie utworzony okres przejściowy.

Kaucja za butelki

Wdrożenie systemu to wydatki rzędu kilku miliardów złotych. Wprawdzie kosztami mają być obarczeni producenci, jednak oczywistym wydaje się, iż ci przerzucą je na klientów. Znacząco wzrośnie, zatem cena każdego napoju sprzedawanego w takiej plastikowej butelce. Ponadto niektórzy obawiają się jak z realizacją systemu kaucyjnego poradzą sobie mali przedsiębiorcy, małe osiedlowe sklepiki, czy sklepiki na wsiach. Dla nich dodatkowe zadanie to czas oraz koszty. Nie bez znaczenia jest także wygospodarowanie miejsce do składowania plastików.

Czy Waszym zdaniem w Polsce powinien wejść w życie system kaucji za butelki PET?