Niesamowity smród i zielona woda. Tak wygląda Jezioro Złotnickie. W tym roku zakwit wody można było obserwować już na samym początku lata. Szmaragdowa woda pojawiła się w czerwcu. Jednak kąpiel w takiej wodzie może wiązać się z długotrwałym leczeniem szpitalnym.

Jezioro Złotnickie

Jezioro Złotnickie mogłoby stanowić jedną z największych atrakcji regionu, brak jest jednak odpowiedniej infrastruktury dla rozwoju turystyki. Potencjalnych inwestorów odstraszać może też zanieczyszczenie wód. Bo co to za przyjemność dla turysty wypoczywać nad wodą z sinicami, co to za przyjemność łowić ryby w takiej brudnej wodzie?

PGW Wody Polskie, Tauron Ekoenergia, samorządy, …

Niestety, jak na razie instytucje odpowiedzialne za czystość wód, tak tych w rzece Kwisa (PGW Wody Polskie), jak i tych w Jeziorze Złotnickim, które wchodzi w skład zespołu elektrowni wodnych Jelenia Góra i zgodnie z obowiązującymi decyzjami wodnoprawnymi należy do spółki Tauron Ekoenergia nie mają chyba ani pomysłu, ani chęci i motywacji, by coś z tym problemem zrobić. Również ze strony samorządów ani lokalnych polityków, czy działaczy nie widać żadnych posunięć mających rozwiązać problem.

Wiedzą o zanieczyszczeniu wody

W ubiegłym roku w odpowiedzi na pytania Lwówecki.info przedstawiciele Tauron Ekoenergia przyznawali, że mają wiedzę o zakwicie wody.

„TAURON Ekoenergia posiada informację o zakwitach wody w zbiornikach. Podobna sytuacja miała również miejsce w latach ubiegłych. Kolor wody i charakter wskazuje na zakwit sinic, czemu sprzyjają warunki pogodowe – wysoka temperatura oraz brak opadów deszczu. (…)

Niestety w ostatnich latach zanieczyszczenie wód powoduje coraz częstszy zakwit sinic na zbiornikach wodnych, który utrzymuje się nawet do końca września. Jednym z najważniejszych czynników powodującym zakwit są nawozy sztuczne (azotowe i fosforowe), biogeny zawarte w proszkach do prania, odpady organiczne oraz ścieki komunalne. To zanieczyszczenia, które stale obecne są w naszych wodach i których ilość wzrasta wraz z postępem cywilizacyjnym. Dlatego tak ważne jest ograniczanie czynników, które mają bezpośredni wpływ na zanieczyszczanie wód.” – tłumaczyli przedstawiciele spółki.

Problem zanieczyszczenia znany od lat

O zanieczyszczeniu wód rzeki Kwisy i Jeziora Złotnickiego pisaliśmy niejednokrotnie. A to przy okazji wypuszczania ścieków wprost do wody z jednego z pensjonatów, a to przy okazji opadów deszczu w Świeradowie- Zdroju, gdzie przy tych studzienki wybijają i woda ze wszystkimi „dobrodziejstwami” spływa do rzeki, czy ostatnio przy realizacji w uzdrowisku inwestycji, budowy przelewu bocznego, który miał załatwić problem wybijających studzienek i nadmiar ścieków w kanalizacji od razu skierować do rzeki Kwisy.

Również mieszkańcy zauważają, iż problem z roku na rok się pogłębia i zielona woda na zbiorniku pojawia się zdecydowanie wcześniej. W tym roku zakwit nastąpił już w czerwcu.

Sinice i zielenice

Cechą charakterystyczną występowania sinic jest nieprzyjemny zapach wody, zmieniona barwa i mętność wody oraz formujące się na powierzchni wody gęste kożuchy sinicowe.

Mechanizm powstawania zjawiska zakwitu wiąże się ze wzrostem żyzności wody wskutek nasycenia substancjami organicznymi i mineralnymi. Mówiąc prościej glony (głównie sinice i zielenice) dostają tak dużą ilość pokarmu, że przy sprzyjającej temperaturze wody zaczynają gwałtownie się rozwijać, mnożyć, aż do momentu, gdy stają się widoczne gołym okiem, a następnie zaczynają zbijać się ze sobą, aż do utworzenia zielono-sinego kożucha na powierzchni wody.

Toksyczne sinice

Wpływ na ichtiofaunę rozwoju glonów jest dwojaki. W pierwszym okresie sztucznie użyźnienie wody może sprzyjać organizmom wodnym w tym rybom. Wylęg części gatunków żeruje na pewnej grupie glonów (zielenic) i ich rozwój może pozytywnie wpływać na rybność zbiornika. W dalszym jednak postępie eutrofizacji i przy rozwoju toksycznych sinic rola pokarmowa glonów przestaje mieć znaczenie.

W jeziorze zamiera życie

Zmętnienie wody i ograniczenie dostępu światła ogranicza fotosyntezę i powoduje zanikanie roślinności dennej, życie biologiczne niszczą pojawiające się toksyny. Najgorszym jednak momentem jest obumieranie i osiadanie na dnie ogromnych ilości fitoplanktonu. Procesy gnilne zużywają zawarty w wodzie tlen niszcząc życie biologiczne w zbiorniku. Sinice namnażające się w tak dużej ilości powodują ogromne wahania pH.

Czynniki te ograniczają rozwój ryb, niszczą strefy tarłowe, wydłużają okresy niskiej aktywności pokarmowej, ograniczają spektrum gatunków zasiedlających zbiornik, a często także wywołują śnięcia ryb.

Sinice niebezpieczne dla człowieka

Sinice produkują niebezpieczne dla ludzi toksyny. W zależności od ich rodzaju toksyny i drogi, którą doszło do skażenia (czy to poprzez wypicie czy kontakt ze skórą), możliwe jest wystąpienie różnych chorób. Do najczęstszych objawów wywołanych przez sinice, zalicza się: biegunkę, ból gardła, bóle mięśni i stawów, wymioty, podrażnienie skóry, pęcherzyki w jamie ustnej, zatrucie pokarmowe.

Dolegliwości te mogą wystąpić bezpośrednio lub kilka dni po kąpieli w wodzie, gdzie był toksyczny zakwit sinic. Od dłuższego czasu nie odnotowano przypadków śmiertelnych wśród ludzi, jednakże w kilku sytuacjach zachorowania były bardzo poważne.

Sinice zagrażają zdrowiu człowieka

Naukowcy szacują, iż ponad 50% zakwitów sinic tworzonych jest przez gatunki toksyczne. Przy tym jeden szczep cyjanobakterii może produkować wiele różnych związków szkodliwych, a te same związki mogą być produkowane przez różne gatunki sinic. Systematyczne przyjmowanie niewielkich dawek toksyn może prowadzić do chronicznych zaburzeń funkcjonowania układu pokarmowego i wątroby. Przy silnym zatruciu mogą wystąpić wewnętrzne krwotoki, niewydolność fizjologiczna wątroby i śmierć organizmu.

Hepatotoksyny,neurotoksyny, cytotoksyny i dermatotoksyny

Z rządowego raportu na temat przyczyn występowania i zagrożeń wynikających z obecności potencjalnie toksycznych cyjanobakterii (sinic) w wodzie wynika, iż spośród licznych toksyn jednymi z najniebezpieczniejszych dla zdrowia i życia ludzi są neurotoksyny sinicowe, odpowiedzialne są za zaburzenia funkcjonowania układu nerwowo-mięśniowego, które w krótkim czasie po zatruciu wywołują objawy w postaci drżenia mięśni, zachwiania równowagi oraz dolegliwości brzusznych.

„Atak na mięśnie oddechowe powoduje konwulsje (na skutek niedotlenienia mózgu) i śmierć (często w zaledwie kilku minut) następuje poprzez uduszenie w wyniku uszkodzenia mięśni oddechowych. Niestety nie znaleziono dotychczas skutecznego antidotum.” – wskazują naukowcy.

Palący problem zakwitu

W naszej ocenie problem zanieczyszczenia wód i zakwitów na zbiornikach wodnych traktowany jest marginalnie. Nie dostrzegamy też żadnych działań mających realnie wpłynąć na poprawę obecnego stanu rzeczy. Niestety, jeżeli tak dalej pójdzie, to zamiast jednej z piękniejszych atrakcji w regionie będziemy mieli jedno z większych szamb. Może to nieco przerysowany obraz sytuacji, ale jeżeli dziś odpowiedzialni za czystość wód nie zaczną działać, a za tymi działaniami nie pójdą konkretne pieniądze, to wkrótce czarne scenariusze mogą się spełnić.