Plany podziału administracyjnego województwa wrocławskiego w czasie realizacji Planu 6-letniego (1950 – 1955)
Jedną z ważniejszych była reforma dotykająca najniższego szczebla hierarchii administracyjnej, kiedy utworzono gromady. Oficjalnie chodziło o zbliżenie organów władzy państwowej do ludności wiejskiej. Dotychczas istniejące gminy uznano za zbyt duże i ludne, co spowodowało niedostateczną kontrolę ludności nad działalnością gminnych rad narodowych. 29 września 1954 r. gromady zajęły więc miejsce gmin jako podstawowe jednostki administracyjne obejmujące kilka wsi. Było to zupełne novum, bowiem dotychczas istniejące gromady funkcjonowały tylko jako jednostki pomocnicze gmin. Co najmniej rok wcześniej natomiast pojawiła się propozycja przeprowadzenia innej reformy administracyjnej, dotyczącej powiatów, która jednak nigdy nie została zrealizowana. Jak można sądzić, propozycja ta musiała powstać na poziomie Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego. Podstawą informacji, o których będziemy pisać, jest natomiast materiał odnaleziony w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, enigmatyczna teczka zatytułowana „Projekt nowego podziału administracyjnego województwa wrocławskiego, 1953 r.”, pozbawiona komentarza, zawierająca informacje o charakterze administracyjnym (m.in. „dyslokacja – statystyka mieszkańców województwa wrocławskiego za IV kwartał 1952 r.”), instrukcje dla komisji mających dokonać zebrania danych o sytuacjach na poziomie gromad w każdym powiecie, omówienie ogólne zasad nowego podziału administracyjnego województwa wrocławskiego i konkretne propozycje – jak ów podział miałby przebiegać.
Interesujący nas powiat lwówecki miał zostać podzielony na dwie nowe jednostki terytorialne. Nowy powiat lwówecki okrojono w planach na południu, a tamtejsze tereny miały wejść do nowego powiatu gryfowskiego. W skład tej nowej jednostki administracyjnej wchodziły obok Lwówka: jedno miasto (Wleń) oraz 51 gromad. Ludność powiatu po zmianach liczyć miała 20.210 mieszkańców, powierzchnia wynosić 420,73 km2. Gęstość zaludnienia wynosiła więc 48 osób na km2..W powiecie był rozwinięty przemysł materiałów budowlanych, oparty o miejscowe surowce. Znajdowały się tu także zakłady przemysłu drzewnego. Jeżeli chodzi o rolnictwo silnie rozwinięta była hodowla bydła i zwierząt domowych. Osiedla wiejskie były średniej wielkości z niewielkim odsetkiem mieszkańców zatrudnionych w przemyśle i górnictwie Wydaje się, że większe perspektywy rozwoju miał nowo projektowany powiat gryfowski. W jego skład wchodziły: południowa część dotychczasowych powiatów Lwówek Śląski i Lubań. W skład nowej jednostki wchodziły obok Gryfowa jeszcze trzy miasta: Lubomierz, Mirsk, Świeradów oraz 42 gromady. Ludność powiatu liczyć miała 30.230, powierzchnia 390,93 km2. Gęstość zaludnienia zaś 77 osób na km Atutem nowego powiatu miał był rozwinięty różnorodny przemysł – chemiczny, włókienniczy, drzewny. W związku z górskim charakterem terenu rozwijano tu przede wszystkim hodowlę, a spora część ludności zatrudniona była w przemyśle. Ważną rolę społeczną i gospodarczą pełnić miały ośrodki usługowe – w Czerniawie Zdroju znajdowało się Sanatorium Dziecięce, w Świeradowie Zdroju zaś uzdrowisko. Obok przemysłu można więc było liczyć na wpływy z tytułu turystyki. Jedyny problem widziano w braku miejsca na lokale administracyjne, które należało wygospodarować poprzez zagęszczenie już istniejących lokali użytkowych Siłą rzeczy rodzi się w tym miejscu chęć dokonania porównania nowych jednostek administracyjnych pod względem ich możliwości rozwoju. Bez wątpienia powiat gryfowski miał większe perspektywy na przyszłość. Leżały one choćby w fakcie większego zaludnienia, większej desykacji gałęzi gospodarki (przemysł, turystyka, hodowla) czy w końcu położenia nad granicą państwową. Można wręcz zaryzykować twierdzenie, że w przypadku przeprowadzenia opisanej wyżej reformy z czasem mógł zdominować swego lwóweckiego sąsiada, a w sprzyjających warunkach wręcz jego wchłonięcia (np. w przypadku reformy odwrotnej, zmniejszającej liczbę powiatów). Historia obu miast potoczyła by się więc zupełnie inaczej.
-/ dr hab. Robert Klementowski
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu
Źródło – „Dziedzictwo kulturowe gminy Gryfów Śląski”,
za: “Towarzystwem Miłośników Gryfowa”/-
