Celem utworzenia rezerwatu jest ochrona torfowisk i ochrona gatunkowa. Obszar planowanego rezerwatu będzie wyłączony ze społecznych funkcji lasu, czyli będzie zamknięty.

100 rezerwatów na 100- lecie Lasów Państwowych

W 1924 r., wraz z odradzaniem się polskiej państwowości, powstała instytucja Lasów Państwowych. Od początku istnienia jej misją jest zrównoważone zarządzanie lasami i powiększanie zasobów leśnych. Jak podkreślają leśnicy, mimo wojny światowej, zmiany granic państwa, gospodarki planowej w czasach PRL, ta misja jest realizowana. Dziś nasz kraj jest niemal w 1/3 pokryty lasami. Niemniej zmiany klimatu, z jakimi przyszło nam się mierzyć sprawiają, iż coraz większa część społeczeństwa koncentruje się na zwiększeniu ochrony lasów. W odpowiedzi na te oczekiwania, w ubiegłym roku leśnicy zaproponowali powołanie stu nowych rezerwatów przyrody.

Czym jest rezerwat przyrody?

Rezerwat przyrody, to druga, po parku narodowym, najwyższa forma ochrony przyrody w Polsce. Zgodnie z zapisami Art. 13. 1. ustawy o ochronie przyrody; „Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi”.

Rezerwaty przyrody obejmują obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, które wyróżniają się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.

Kto tworzy rezerwat przyrody?

Odpowiedzi na te pytania również znajdziemy w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody. Art. 13. 3. Cytowanej ustawy mówi: „Uznanie za rezerwat przyrody obszarów, o których mowa w ust. 1, następuje w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska, które określa jego nazwę, położenie lub przebieg granicy i otulinę, jeżeli została wyznaczona, cele ochrony oraz rodzaj, typ i podtyp rezerwatu przyrody, a także sprawującego nadzór nad rezerwatem. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia, po zasięgnięciu opinii regionalnej rady ochrony przyrody, może zwiększyć obszar rezerwatu przyrody, zmienić cele ochrony, a w razie bezpowrotnej utraty wartości przyrodniczych, dla których rezerwat został powołany – zmniejszyć obszar rezerwatu przyrody albo zlikwidować rezerwat przyrody”.

Rezerwaty przyrody w regionie

Na chwilę obecną w regionie znajdują się trzy rezerwaty przyrody i są to; położony na granicy gminy Wleń i gminy Pielgrzymka rezerwat „Ostrzyca Proboszczowicka”, znajdujący się na terenie gminy Wleń rezerwat „Góra Zamkowa” oraz na terenie gmin Mirsk i Szklarska Poręba rezerwat przyrody „Torfowiska Doliny Izery”.

Rezerwat przyrody „Ostrzyca Proboszczowicka”

Utworzony w 1962 roku, głównie dla zachowania reliktu trzeciorzędowego wulkanu z unikatowymi w Polsce gołoborzami bazaltowymi i ochrony roślinności naskalnej porastającej szczytową część wzgórza.

Rezerwat przyrody „Góra Zamkowa”

Utworzony w 1994 roku, w celu zachowania ze względów naukowych, kulturowych i dydaktycznych wartości przyrodniczych zespołu grądów, szeregu cennych gatunków roślin chronionych oraz cennych zabytków kultury materialnej.

Rezerwat przyrody „Torfowiska Doliny Izery”

Utworzony w 2000 roku, unikatowy obszar chroniony, rozciągający się na terenie gminy Mirsk i częściowo Szklarskiej Poręby. Celem ochrony jest zachowanie kompleksów torfowisk typu wysokiego, przejściowego wraz z całą różnorodnością fauny i floty występującej na tym obszarze. Obszar rezerwatu stanowi schronienie dla wielu cennych gatunków roślin i zwierząt. Występuje tu brzoza karłowata, jedno z nielicznych stanowisk w Polsce, a także kosodrzewina, jałowiec halny, bażyna czarna, malina moroszka oraz mchy torfowce. Charakterystyczne dla tego miejsca są również rośliny owadożerne, takie jak rosiczka. Rezerwat zamieszkuje około 70 gatunków ptaków, w tym rzadkie drapieżniki, jak orzeł bielik. Ruch turystyczny jest dopuszczony tylko szlakami turystycznymi.

Projektowane rezerwaty przyrody

Jak już informowaliśmy na stronach Lwówecki.info, trwają prace nad zgłoszonymi do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska propozycjami kolejnych rezerwatów.

Rezerwat przyrody „Dziki Wąwóz”

Powierzchnia planowanego rezerwatu wynosi ok. 25 ha. Celem ochrony będzie utrzymanie dobrze zachowanych płatów buczyn, zboczowych lasów klonowolipowych i grądów. Planowany rezerwat zlokalizowany jest w dolinie Maciejowskiego Potoku położonego pomiędzy Maciejowcem a Pilchowicami.

czytaj: Rezerwat przyrody Dziki Wąwóz

Jak wskazuje RDOŚ, krajobraz obszaru jest mozaiką siedlisk leśnych z dobrze zachowanymi zbiorowiskami buczyn oraz lasów zboczowych. „Dolina Maciejowskiego Potoku jest w większości zalesiona, charakteryzuje się stromymi zboczami o spadkach dochodzących do 70°, licznymi jarami i wychodniami skalnymi, głównie krzemionowymi, gnejsowymi, granitowymi, ale także znajdują się tutaj odsłonięcia łupkowe. Jest to miejsce o dużych walorach krajobrazowych. W szacie roślinnej, na stromych stokach dominują kwaśne i ubogie buczyny wyżynne w zespole Luluzo luzuloidis-Fagetum. Jest to dominujące zbiorowisko leśne. Na wysoczyznach można spotkać uboższe postaci grądów ze związku Carpinion betuli z dębami szypułkowym (Quercus robur), bezszypułkowym (Quercus petraea), lipą drobnolistną (Tilia cordata), klonem zwyczajnym (Acer platanoides) i grabem (Carpinus betulus), w jarach żyźniejsze postaci buczyn Fagion sylvaticae. W miejscach o zasobnym podłożu wykształciły się ziołoroślowe lasy stokowe ze związku Acerion pseudoplatanii z jaworem (Acer pseudoplatanus) i wiązem górskim (Ulmus glabra). Na wychodniach skalnych występują uboższe formy zespołu paproci szczelinowych ze związku Androsacion vandelii, gdzie dominującymi gatunkami są paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare) i mchy z rodzaju tujowiec (Thamariscinum sp.). Na pniach drzew porastających brzegi cieku korzystne warunki znajduje chroniony i liczny tutaj mech – gładysz paprociowaty Homalia trichomanoides. W najniższych partiach doliny wykształciły się ziołorośla przypotokowe z ostrożeniem warzywnym (Cirsium oleraceum) i bodziszkiem błotnym (Geranium palustre). Lasy w dolinie Potoku Maciejowskiego nie są użytkowane gospodarczo. Obfitują w martwe drewno, stanowiące niszę ekologiczną dla wielu gatunków grzybów i owadów. Na całym terenie liczne są drzewa ponad 100 letnie.” – informuje Karolina Motyka rzecznik prasowy Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu.

W okolicy planowanego rezerwatu „Dziki Wąwóz” znajduje się kilku szlaków turystycznych, które go przecinają. Są to: Sudecka Droga św. Jakuba, Szlak Zamków Piastowskich oraz szlak prowadzący od Zapory w Plichowicach do Zawidowa. RDOŚ nie przewiduje ich likwidacji po ustanowieniu rezerwatu.

Rezerwat przyrody „Kamieniołom koło Radomic”

Powierzchnia wnioskowanego rezerwatu to ok. 17 ha. Projektowany rezerwat przyrody obejmuje cały obszar nieczynnego kamieniołomu wapienia oraz przylegający do niego teren z hałdami pokopalnianymi oraz nieczynnym piecem do wypalania urobku wapiennego. Obszar ten położony jest na terenie gminy Wleń.

czytaj: Rezerwat przyrody Kamieniołom koło Radomic

„Rezerwat miałby na celu zachowanie płatów muraw kserotermicznych z klasy Festuco-Brometea w otoczeniu zbiorowisk naskalnych i niskoturzycowych młak z licznymi stanowiskami chronionych i rzadkich gatunków roślin, m.in. goryczki krzyżowej Gentiana cruciata, goryczki orzęsionej Gentianella ciliata, dziewięćsiłu bezłodygowego Carlina acaulis, naparstnicy zwyczajnej Digitalis grandiflora, kruszczyka szerokolistnego Epipactis helleborine, listery jajowatej Listera ovata, podkolana białego Platanthera bifolia. Istotne są również walory geologiczne i krajobrazowe, tj. w ścianach i na dnie kamieniołomu odsłaniają się białe wapienie krystaliczne z wyraźnie widocznymi kryształkami kalcytu. Miejscami występuje także odmiana zabarwiona na czerwono, a lokalnie pojawiają się przefałdowania ze skałami otoczenia – łupkami serycytowokwarcowymi i kwarcowoskaleniowymi. W niższej partii wyrobiska obserwowane są zjawiska krasowe. Z górnej krawędzi wschodniej ściany wyrobiska roztaczają się widoki na Góry Izerskie i Karkonosze.” – informuje w odpowiedzi na pytania Lwówecki.info Karolina Motyka rzecznik prasowy Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu.

W przypadku planowanego rezerwatu przyrody „Kamieniołom koło Radomic”, RDOŚ zwraca uwagę, iż utworzenie rezerwatu obejmującego obszary, które stanowią nieruchomości niebędące własnością Skarbu Państwa, następuje za zgodą właściciela, dlatego też na utworzenie przedmiotowego rezerwatu przyrody zgodę musi wyrazić właściciel – w tym przypadku Gmina Wleń. – „Do czasu uzyskania stanowiska Gminy Wleń, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu nie podejmie decyzji w sprawie udostępnienia turystycznego ww. rezerwatu.” – podkreśla rzecznik RDOŚ.

Rezerwat przyrody „Torfowisko pod Kamienicą”

Kolejną propozycją, jaka została zgłoszona, to utworzenie rezerwatu przyrody „Torfowisko pod Kamienicą”. Wniosek o uznanie rezerwatu został złożony przez Nadleśnictwo Świeradów w październiku 2024 r.

Jak informuje Pan Nadleśniczy Lubomir Leszczyński, lokalizacja planowanego rezerwatu przyrody, to wypłaszczenie grzbietowe w Leśnictwie Niedźwiedzia Góra pod górą Kamienica na wysokości około 800-860 m n.p.m. To strefa źródliskowa z drobnymi ciekami wodnymi, torfowiskami i lasami poklęskowymi z lat 80. XX wieku. Obszar planowanego rezerwatu zostanie ostatecznie ustalony po konsultacjach społecznych.

Celem utworzenia rezerwatu w tej lokalizacji jest ochrona torfowisk i ochrona gatunkowa.

„Na terenie proponowanego rezerwatu przyrody i w jego otulinie stwierdzono łącznie 61 gatunków roślin naczyniowych (Tracheophyta) i mszaków (Bryophyta). Mszary torfowcowo-płonnikowe są naturalnym obszarem retencjonowania wody. Zatrzymają jej nadmiar w przypadku opadów gwałtownych, wielkoskalowych, oddając wodę podczas suszy. To dodatkowy argument za objęciem obiektu proponowaną ochroną rezerwatową.” – informuje Nadleśniczy Lubomir Leszczyński.

Co niezwykle istotne, jeżeli dojdzie do utworzenia rezerwatu „Torfowisko pod Kamienicą”, będzie to rezerwat zamknięty i będzie wyłączony ze społecznych funkcji lasu. Niemniej dziś obszar ten nie jest użytkowany turystycznie. Nadleśnictwo Świeradów podkreśla, iż przez planowany rezerwat nie przechodzą ścieżki turystyczne.

W celu ochrony przyrody

Torfowiska to jedne z najcenniejszych ekosystemów pod względem retencji wody i różnorodności biologicznej. Proponowany rezerwat „Torfowisko pod Kamienicą” ma na celu ochronę unikalnego środowiska źródliskowego z bogatą florą mszaków i roślin naczyniowych. Dzięki temu obszarowi możliwe będzie zachowanie naturalnych procesów magazynowania wody, co ma istotne znaczenie w kontekście zmian klimatycznych.