W momencie, kiedy fala powodziowa wdzierała się na zaporę wodną w Pilchowicach lotem błyskawicy rozchodziła się informacja, o pękającej konstrukcji budowli.

Na tablicy pamiątkowej znajdującej się na koronie zapory widnieją daty budowy: “1904-1912”. Wówczas ziemie, na których obecnie leżą Pilchowice (dawniej Mauer) należały do Cesarstwa Niemieckiego. Regularne powodzie i podtopienia w dorzeczu Odry oraz gwałtowny rozwój przemysłu, skłoniły ówczesne władze do opracowania i wdrożenia planów przeciwdziałania skutkom powodzi a jednocześnie wykorzystującym energię, jaką niesie woda do zapewnienia rozwoju gospodarczego. Wydarzeniem przełomowym stała się wielka powódź w 1897 roku, która wyrządziła znaczne straty w gospodarce. Osobą odpowiedzialną za przygotowanie takich planów był prof. Otto Adolf Ludwig Intze. Opracował on nie tylko szeroki plan budowy zapór wodnych, ale brał także udział w projektowaniu poszczególnych obiektów, w tym zapory wodnej w Pilchowicach.

Decyzja o jej budowie zapadła 3 lipca 1900 r. Niespełna cztery lata później z gotowym projektem przystąpiono do prac nad kanałem bocznym. W 1908 roku uroczyście wmurowano kamień węgielny. A 16 listopada 1912 nastąpiło oficjalne otwarcie zapory w Pilchowicach, którego dokonał ówczesny Cesarz Wilhelm II Hohenzollern.

Od tamtego dnia zapora wodna w Pilchowicach chroni mieszkańców niżej położonych miejscowości przed niszczycielską siłą wezbranych wód rzeki Bóbr. Ale nie wszystkie fale powodziowe udaje jej się w całości powstrzymać. Przez te ponad sto lat mimo zapory region niejednokrotnie znajdował się pod wodą. Dotychczas mianem powodzi stulecia określaną tę, która przyszła w lipcu 1997 roku. Wówczas woda dokonała olbrzymich zniszczeń w gminie Wleń i gminie Lwówek Śląski.

Kolejna wielka woda dotarła do nas zaledwie kilka dni temu. Olbrzymia fala powodziowa, sprawiła, iż w połowie września 2024 roku zbiornik w Pilchowicach wypełnił się po brzegi. I po raz kolejny w historii doszło do niekontrolowanego zrzutu wody przelewem bocznym. A późną nocą 15 września woda przelała się przez koronę zapory.

To był dramatyczny moment, który mieszkańcy regionu zapamiętają na zawsze. Dzięki mediom społecznościowym informacje o sytuacji na zaporze wodnej w Pilchowicach rozchodziły się lotem błyskawicy. Wśród tych nie brakowało też doniesień o nieuchronnej katastrofie. Słowa o pękających ścianach zapory wodnej w Pilchowicach elektryzowały, siejąc strach wśród mieszkańców, który potęgowała tragedia, do jakiej doszło w Stroniu Śląskim.

Dziś wody opadają i przychodzi czas na wyjaśniania, co się stało na zaporze w Pilchowicach z 15 na 16 września 2024 roku, czy faktycznie doszło do pęknięcia zapory?

– Zapora, jak widać, spełniła swoją rolę. Mimo ekstremalnie trudnej sytuacji, nie było zagrożenia przerwania czy pęknięcia zapory. Rzeczywiście był moment, że woda wystąpiła na koronę zapory, ale sam obiekt nie był zagrożony – zapewnia nas Mariusz Łabuń Dyrektor Departamentu Elektrowni Wodnych Tauron Ekoenergia.

Co warto podkreślić, to jak już w 2021 roku informowała redakcja Lwówecki.info Tauron Ekoenergia jest w trakcie przygotowań do modernizacji ponad stuletniej zapory wodnej.

„Trwające obecnie przygotowania do modernizacji zapory, są ostatnim etapem Strategicznego Projektu Inwestycyjnego „EW Pilchowice I – modernizacja elektrowni wodnej”. Celem modernizacji jest poprawa stanu technicznego budowli i urządzeń hydrotechnicznych oraz zwiększenie przepustowości urządzeń zrzutowych w celu bezpiecznego przeprowadzania wód powodziowych” – tłumaczyła nam Anna Ciszewska-Swat z TAURON Ekoenergia.

Planowana inwestycja obejmuje m.in.: zasuwy turbinowe, zasuwy upustów dennych, modernizację zapory od strony odwodnej, sztolnię obiegową oraz modernizację przelewu kaskadowego i mostu.

Wstępnie planowano, iż prace rozpoczną się na przełomie 2022- 2023 roku, ale procedury związane z uzyskaniem wszelkich raportów, zgód i pozwoleń przeciągnęły się i obecnie mówi się, że modernizacja zapory ma nastąpić w 2025 roku. Będzie to wielki projekt, który miejmy nadzieję jeszcze bardziej poprawi bezpieczeństwo w regionie.