Projekt ustawy skracającej tygodniowy wymiar etatu z 40 do 35 godzin trafił już do Sejmu. Skrócenie norm czasu pracy ma nie mieć wpływu na wysokość wynagrodzenia.

Projekt nie przewiduje także ograniczeń w sposobach organizacji czasu pracy w okresie rozliczeniowym i umożliwia prowadzenie systemu pracy w trzech ośmiogodzinnych zmianach. A jaki jest cel i potrzeba uchwalenia ustawy oraz – jakie konsekwencje może oznaczać zmiana przepisów?

Uzasadnieniem do projektu jest poprawa stanu zdrowia Polaków i zapobieganie wypaleniu zawodowemu.

„Projekt ustawy zakłada stopniowe skrócenie normy tygodniowego czasu pracy z przeciętnie 40 godzin do przeciętnie 35 godzin przy zachowaniu dotychczasowej wysokości wynagrodzeń. Skrócenie tygodnia pracy pozwoli na zwiększenie czasu, który pracownicy i pracownice mogą przeznaczyć na odpoczynek. Przyczyni się to do poprawy stanu zdrowia Polaków i zapobiegania wypaleniu zawodowemu. Krótszy tydzień pracy pozwoli pracownikom spędzać więcej czasu z rodziną i przyjaciółmi. Mniejsze zmęczenie pracą zachęci do częstszego kontaktu z kulturą i większej aktywności fizycznej oraz ułatwi naukę, w tym zwiększanie kompetencji zawodowych. Dodatkowe godziny wolne od pracy pozwolą na większe zaangażowanie społeczne, w tym w formie wolontariatu. Spodziewanymi skutkami skrócenia czasu pracy są również wzrost wydajności pracy i nieznaczne zwiększenie zatrudnienia.” – czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy.

Według danych OECD za 2021 r. polscy pracownicy pracują przeciętnie 1830 godzin w roku, co stanowi szósty najwyższy wynik wśród wszystkich państw OECD i drugi najwyższy wśród państw europejskich. W przeprowadzonym w 2017 r. badaniu Kantar Millward Brown dla Work Service średni tygodniowy czas pracy ankietowanych pracowników wynosił 45 godzin. 36,6% pracowników wskazało, że pracuje więcej niż kodeksowe 40 godzin na tydzień, a tylko 14,7%, że pracuje mniej niż 40 godzin w tygodniu. Zatrudnieniu na pełny etat na podstawie umowy o pracę pracowali średnio 44,2 godziny w tygodniu. W przypadku samozatrudnionych tygodniowy czas pracy wynosił średnio aż 54,9 godziny. Z kolei według danych OECD, w 2021 r. 91,1% polskich pracowników pracowało tygodniowo 40 godzin lub więcej – to drugi po Węgrzech (92,8%) najwyższy odsetek spośród państw OECD, dla których dostępne są dane za ten rok.

Autorzy projektu zaznaczają, iż nadmierny czas pracy, wymóg ciągłej dostępności i nieograniczonej dyspozycyjności skutkują chronicznym zmęczeniem, wysokim poziomem stresu i chorobami. Długi czas pracy związany jest z szeregiem problemów ze zdrowiem – od bezsenności, napięcia nerwowego i zwiększonego ryzyka depresji, przez zwiększone ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 i nadciśnienia, obniżoną sprawność układu immunologicznego, dolegliwości mięśniowo- szkieletowe, aż po zwiększone ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca i trwałe uszczerbki na zdrowiu. Osoby pracujące powyżej 40 godzin doświadczają zwiększonego ryzyka udaru mózgu w stosunku do tych pracujących mniej niż 40 godzin. Ryzyko wzrasta o 10% przy tygodniowym wymiarze 41-48 godzin i rośnie aż o 33% przy pracy powyżej 55 godzin tygodniowo. Mając na uwadze wymienione już dane dotyczące czasu pracy w Polsce, należy stwierdzić, że polskie pracownice i pracownicy znajdują się prawie wyłącznie w grupach ryzyka. Długi czas pracy związany jest ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia wypalenia zawodowego, zwłaszcza wśród pracowników wykonujących pracę umysłową lub opiekuńczą.

„Zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 129 § 1 Kodeksu pracy czas pracy miałby nie móc przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 35 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Projektowany przepis daje zakładom pracy dużą swobodę w zakresie sporządzania rozkładów czasu pracy, w tym nie uniemożliwia stosowania systemu pracy na trzy ośmiogodzinne zmiany.” – wskazują autorzy projektu ustawy o skróceniu wymiaru tygodniowego czasu pracy.

Eksperci zwracają uwagę, iż skrócenie czasu pracy pracowników może być znacznym utrudnieniem dla pracodawcy, chociażby z uwagi na ponoszone te same koszty wynagrodzeń przy krótszej dostępności pracownika, możliwość zmniejszenia rentowności biznesu, wzrost ryzyka w zakresie warunków pracy i trudności z zapanowaniem nad szybkością wykonywanych zadań, co mogłoby się przyczynić do wyższych wskaźników wypadkowości.

– Wyobraźmy sobie pracownika pracującego na rusztowaniu, który musiałby wykonać te same zadania szybciej, aby ukończyć je w wyznaczonym czasie, a jednocześnie z tą samą starannością oraz przy zachowaniu wszelkich zasad bezpieczeństwa. Dane GUS dotyczące przyczyn wypadków przy pracy już w 2020 r. ukazały, że nieprawidłowe zachowanie się pracownika stanowi 60,8% wszystkich przyczyn, w tym niedostateczna koncentracja uwagi na wykonywanej czynności – 26,1%, np. poprzez pośpiech. Innym przykładem może być przemieszczanie się operatora wózka widłowego po magazynie, który przewozi towar z jednej części hali do drugiej. Skrócenie jego czasu pracy będzie się wiązać z koniecznością zwiększenia tempa i intensywności pracy. Łatwo więc można przewidzieć, że będzie to skutkowało złamaniem wewnętrznych uregulowań firmy w zakresie dopuszczalnej prędkości i ryzykiem wypadku. Trzeba tutaj również zaznaczyć, że pracownik zaniedbując kwestie BHP i PPOŻ naraża nie tylko siebie, ale także współpracowników i wszystkie inne osoby znajdujące się w pobliżu – zauważa Magdalena Włastowska, Ekspert ds. bezpieczeństwa pracy W&W Consulting.

Jak oceniacie taką propozycję?