Żywioły od tysięcy lat pobudzają wyobraźnię człowieka i stanowią fundament wielu wierzeń. Ziemia, ogień, woda i powietrze – każdy z nich uosabia inne siły natury, a jednocześnie wszystkie są ze sobą powiązane, tworząc spójną całość.

Tegoroczny XVI Dolnośląski Festiwal Dary Lasu odbywa się pod hasłem „Żywioły”. To okazja do refleksji nad tym, jak te potężne siły wpływają na nasze życie oraz na otaczającą nas przyrodę. Po omówieniu ognia, wody i wiatru, dziś czas zatrzymać się nad żywiołem ziemi – tym najbardziej stabilnym i ugruntowanym, a zarazem najbliższym codzienności człowieka.

Żywioł ziemi symbolizuje stabilność, solidność i bezpieczeństwo. Ziemia od wieków nazywana była „matką żywicielką”, bo to z niej pochodzi pożywienie, surowce i przestrzeń do życia. Gleba, choć często niedostrzegana, pełni kluczową rolę w utrzymywaniu życia na kuli ziemskiej. To ona produkuje żywność, zatrzymuje i gromadzi wodę, a dzięki niezliczonym drobnoustrojom uczestniczy w procesie rozkładu resztek organicznych, przekształcając je w pierwiastki niezbędne do dalszego trwania obiegu materii w przyrodzie.

Wymieniając jej funkcje, dostrzegamy, jak ogromne znaczenie ma gleba w życiu człowieka. Dostarcza surowców budowlanych, materiałów do produkcji odzieży, żywności roślinnej i zwierzęcej. Kształtuje krajobraz i przestrzeń życiową dla ludzi, zwierząt i roślin. Bierze udział w obiegu i retencji wody, w filtracji, a także chroni materialne dziedzictwo ludzkości, stając się swoistym „archiwum kultury materialnej”. Co więcej, gleba ma znaczenie także w ochronie zdrowia – od medycyny naturalnej po bezpieczeństwo sanitarne.

Jeżeli spojrzymy na ziemię przez pryzmat lasu, jej rola staje się jeszcze bardziej widoczna. To właśnie gleba decyduje o tym, jakie gatunki drzew i krzewów będą rosły w danym miejscu. Od jej struktury, składu i zawartości związków mineralnych zależy nie tylko żyzność, ale też kondycja całego ekosystemu. Leśnicy, planując nasadzenia, biorą to pod uwagę – wiedzą, że na ubogich, piaszczystych glebach najlepiej sprawdzą się sosny i brzozy, podczas gdy na żyznych glebach gliniastych królują buki i dęby. Świerk, mający większe wymagania, potrzebuje odpowiednich warunków, natomiast olchy i wierzby doskonale czują się na terenach wilgotnych. Z kolei na glebach gliniasto-piaszczystych i piaszczysto-gliniastych najlepiej rozwijają się lasy mieszane, w których różnorodność gatunków daje wyjątkową stabilność i odporność ekosystemu.

Znaczenie gleby dla lasów wykracza jednak poza dostarczanie składników pokarmowych. Ziemia reguluje temperaturę, zatrzymuje wilgoć i zapewnia fizyczne wsparcie dla korzeni drzew. To dzięki niej drzewa mogą rosnąć stabilnie i zdrowo. Gleba decyduje także o szybkości odnowy lasu po klęskach żywiołowych.

W kontekście żywiołów, ziemia jest przeciwieństwem wiatru, ognia czy wody – to ona daje podstawę, pozwala zakorzenić się i trwać. Ale i ona nie jest niezniszczalna. Postępująca urbanizacja, intensywne rolnictwo i nieodpowiednia gospodarka przestrzenna sprawiają, że gleby ulegają degradacji. Tracą swoją żyzność i są zanieczyszczane, co prowadzi do zaburzeń w całych ekosystemach. Dlatego tak ważna jest ich ochrona.

Dziś gorąco zapraszamy na XVI edycję Darów Lasu. W sobotę 27 września 2025 roku w parku miejskim w Lwówku Śląskim na wszystkich gości czekać będzie moc atrakcji. Tak tych związanych z żywiołami, poradami ekspertów, jak i tych edukacyjnych i stricte rozrywkowych.