Według danych Głównego Urzędu Statystycznego ze spisu powszechnego, w ok. 11 proc. mieszkań w Polsce nikt nie mieszka. W niektórych regionach jest to nawet 16 proc. Jednocześnie ponad 60 proc. pustostanów to lokale komunalne, często w bardzo złym stanie. Przypominamy, że gminy mogą korzystać z rządowego wsparcia na tworzenie mieszkań i zwiększanie swojego zasobu mieszkaniowego.

Narzędziem, które wspiera samorządy lokalne w przywracaniu pustostanów mieszkaniowych do użytkowania jest rządowy program budownictwa socjalnego i komunalnego (BSK). Dofinansowanie na remont istniejącego, ale niezamieszkanego lokalu może wynieść nawet 80% kosztów. Wnioski gmina składa do Banku Gospodarstwa Krajowego. Gminy mogą ubiegać się również o wsparcie na udział w inwestycjach innych inwestorów, takich jak SIM, TBS, spółdzielnie mieszkaniowe.

W 2022 r. łącznie do finansowania z FD zakwalifikowano 347 gminnych inwestycji mieszkaniowych, w ramach których powstanie bądź zostanie zmodernizowanych 4 659 lokali mieszkalnych. Kwota wsparcia z FD wynikająca z zakwalifikowanych wniosków to ponad 853 mln zł.

Kolejne 146 złożonych w tym roku wniosków, obecnie w trakcie procedury sprawdzania (3 627 mieszkań, dofinansowanie z FD 801,3 mln zł), będzie kwalifikowanych w 2023 r. Przy czym ich kwalifikacja do finansowania w kolejnym roku nie wynika z braku środków w 2022 r., a procedury regulującej funkcjonowanie programu. Wnioski mogą być obecnie kwalifikowane wyłącznie do końca września danego roku. Taka konstrukcja pozwala operatorowi programu na zamknięcie finansowania w jednym roku (kwalifikacja, podpisanie umowy, wypłata).

Z zakwalifikowanych w 2022 r. wniosków aż 195 (z 347) dotyczyło remontów pustostanów gminnych. Wśród wniosków oczekujących na kwalifikację 72 (z 146), to wnioski dotyczące remontów pustostanów.

Uproszczone procedury

Na mocy specustawy z 8 czerwca 2022 r. samorządy mogą w maksymalnie prosty sposób przebudować, wyremontować lub zmienić sposób użytkowania swoich budynków lub ich części, przeznaczonych na cele mieszkalne.

Oznacza to, że takie inwestycje realizowane przez samorządy rozpoczęte do 31 lipca 2024 r. nie wymagają spełnienia przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przepisów techniczno-budowlanych z wyjątkiem podstawowych wymagań w zakresie nośności i stateczności konstrukcji, bezpieczeństwa użytkowania, bezpieczeństwa pożarowego oraz higieny, zdrowia i środowiska.

Tym samym inwestor zamiast uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę albo dokonania zgłoszenia, może tylko poinformować nadzór budowlany o:

• rodzaju, zakresie i terminie robót remontowych,
• dotychczasowym i zamierzonym sposobie użytkowania budynku lub jego części w przypadku zmiany sposobu użytkowania.

Do tej pory inwestycje na podstawie ww. przepisów zrealizowano np. w gminach Bytom oraz Pyskowice w województwie śląskim.

Nowe rozwiązania

W MRiT trwają też prace nad kolejnym rozwiązaniem, które zwiększy dostępność mieszkań i umożliwi w większym stopniu wykorzystanie pustych powierzchni biurowych i handlowych. Chcemy, by dochodziło do konwersji, transformacji takich przestrzeni.

Rozwiązania:

• Zmiana przeznaczenia terenu uchwałą samorządu, na których są istniejące budynki biurowe, obiekty handlowe o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m².
• Więcej lokali komunalnych. Ułatwienia to szansa dla gmin na wykup 5% powierzchni lokali na preferencyjnych warunkach. Cena powinna odpowiadać 50% kosztów utworzenia tych lokali. Lokale będą mogły też pochodzić z innej inwestycji pod warunkiem, że będą nowe i położone na terenie danej gminy.
• Przyjmując ofertę kupna mieszkań, gmina będzie mogła skorzystać z istniejącego programu budownictwa socjalnego i komunalnego (BSK) oferującego pokrycie 50% ceny zakupu lokali mieszkalnych przez gminę.
• W ten sposób realny koszt nabycia przez gminę mieszkania nie przekroczy 25% kosztów jego utworzenia. Takie lokale gmina przeznaczy na wynajem osobom o mniejszych dochodach.
• Przebudowa istniejących obiektów bez formalności. 2 lata na zmianę sposobu użytkowania istniejących budynków biurowych i handlowych oraz przebudowę z wyjątkiem elementów konstrukcyjnych budynku bez pozwolenia i zgłoszenia.

Przewidujemy, że projekt ustawy o zmianie sposobu użytkowania niektórych budynków niemieszkalnych na budynki mieszkalne będzie procedowany legislacyjnie z początkiem nowego roku.

-/MRiT/-